Τα κινητά τηλέφωνα δεν είναι πια απλά εργαλεία επικοινωνίας. Έχουν μετατραπεί σε μόνιμο σύντροφο της καθημερινότητάς μας: ξυπνάμε και τα πιάνουμε στα χέρια, τα αφήνουμε στο κομοδίνο πριν κοιμηθούμε, τα κουβαλάμε στην τσέπη ή την τσάντα μας όλη μέρα. Είναι ταυτόχρονα οργανωτές, πλοηγοί, τράπεζες, φωτογραφικές μηχανές και μέσα ψυχαγωγίας.
Μαζί τους, ωστόσο, έχουμε διαρκώς δίπλα μας κι έναν «ανιχνευτή θέσης» που μπορεί να καταγράφει με εντυπωσιακή ακρίβεια κάθε μας βήμα. Για τις εταιρείες δεδομένων, αυτές οι πληροφορίες αποτελούν έναν ανεκτίμητο θησαυρό. Και όσο κινούμαστε σε χώρους όπως σπίτια, γραφεία, καταστήματα ή αεροδρόμια, τόσο πιο ακριβής – και δυσδιάκριτη – γίνεται η παρακολούθηση.
Παρακολουθείστε ακόμα κι όταν το GPS είναι απενεργοποιημένο
Πρόσφατες μελέτες Ισπανών επιστημόνων, οι οποίες παρουσιάστηκαν στις 14 Ιουλίου στην Ουάσινγκτον σε συνέδριο για την ιδιωτικότητα, έδειξαν πώς εφαρμογές αξιοποιούν τα δικαιώματα πρόσβασης σε Wi-Fi και Bluetooth ώστε να παρακολουθούν χρήστες ακόμη κι όταν το GPS είναι απενεργοποιημένο. Όπως εξηγεί η El Pais, οι κεραίες αυτές μπορούν να ανιχνεύουν ποιες συσκευές βρίσκονται στον χώρο.
Το νέο εύρημα όμως αφορά το «αόρατο οικοσύστημα» που έχει αναπτυχθεί: δεδομένα συλλέγονται από χιλιάδες εφαρμογές, μετατρέπονται σε εργαλεία για διαφημίσεις, δημιουργία προφίλ ή απλή καταγραφή παρουσίας. «Υπάρχουν πολλές μυστηριώδεις χρήσεις (των τεχνολογιών)», σχολιάζει ο Juan Tapiador, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Carlos III στη Μαδρίτη και συν-συγγραφέας της έρευνας.
Ακόμα και ανάλυση μαγνητικών πεδίων
Η δορυφορική πλοήγηση είναι κάτι που γνωρίζουμε εδώ και δεκαετίες. Το GPS μπορεί να δείξει τη θέση μας με λίγα μέτρα ακρίβεια σε εξωτερικούς χώρους, όχι όμως και μέσα σε κτίρια. Κι όμως, σε εμπορικά κέντρα ή σταθμούς, τα τηλέφωνα μάς «τοποθετούν» ακόμη και σε συγκεκριμένο κατάστημα ή διάδρομο. Αυτό δεν είναι τυχαίο· είναι αποτέλεσμα μιας δέσμης τεχνολογιών που περιλαμβάνουν Wi-Fi positioning, Bluetooth beacons, αισθητήρες κίνησης και ακόμα και ανάλυση μαγνητικών πεδίων.
Οι χώροι είναι γεμάτοι με μικρές συσκευές μετάδοσης σήματος – τα beacons – που χρησιμοποιούν Bluetooth χαμηλής κατανάλωσης (BLE). Επίσημα υπάρχουν για να διευκολύνουν τον πελάτη, π.χ. στέλνοντας προσφορές την ώρα που περνά μπροστά από ένα κατάστημα. Στην πραγματικότητα, χαρτογραφούν με λεπτομέρεια τις κινήσεις μας. Όταν συνδυάζονται με δεδομένα από Wi-Fi και αισθητήρες κινητού (επιταχυνσιόμετρο, γυροσκόπιο, βαρόμετρο), μπορούν να δείξουν πού ακριβώς βρισκόμαστε, προς τα πού κατευθυνόμαστε και σε ποιον όροφο.
Ποιες εφαρμογές μας παρακολουθούν
Το ανησυχητικό είναι ότι όλο αυτό δεν αφορά μόνο σε εφαρμογές πλοήγησης. Συχνά πρόκειται για παιχνίδια, εφαρμογές καιρού, φακού ή κοινωνικής δικτύωσης, που ζητούν πρόσβαση «για καλύτερη εμπειρία». Στην πράξη, τα δεδομένα καταλήγουν σε data brokers και διαφημιστικά δίκτυα, τα οποία τα αγοράζουν, τα πουλούν και τα αξιοποιούν χωρίς οι χρήστες να το αντιλαμβάνονται. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτά τα δεδομένα οδήγησαν στον εντοπισμό ανθρώπων σε «ευαίσθητες» τοποθεσίες, όπως θρησκευτικούς χώρους, νοσοκομεία ή πολιτικές συγκεντρώσεις. Αυτό θέτει σοβαρά ζητήματα ιδιωτικότητας και ασφάλειας.
Η παρακολούθηση εσωτερικών χώρων είναι ακόμη πιο «ελκυστική» για τις εταιρείες, γιατί εκεί περνάμε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας. Οι αλγόριθμοι μπορούν να αναλύσουν πόσο συχνά επισκεπτόμαστε συγκεκριμένα μέρη, ποια είναι η ρουτίνα μας, ακόμη και ποιο είναι το αγαπημένο μας καφέ. Για τους διαφημιστές, αυτά τα μοτίβα αποτελούν χρυσή ευκαιρία: αν ξέρουν ότι κάθε πρωί περνάμε από έναν φούρνο, μπορούν να μας στείλουν προσφορά λίγα λεπτά πριν φτάσουμε. «Η πιο συχνή περίπτωση είναι αν πάτε σε ένα σούπερ μάρκετ ή σε ένα κατάστημα ποτών ή για να πάρετε ένα βιβλίο και μετά να δείτε μια σχετική διαφήμιση», λέει χαρακτηριστικά ο Juan Tapiador, προσθέτοντας ότι έτσι γεννήθηκε η εντύπωση πως «τα κινητά μας τηλέφωνα μας ακούνε».
Η αλυσίδα των δεδομένων
Στην κορυφή βρίσκονται οι εφαρμογές που συλλέγουν τις πληροφορίες, συχνά με ασαφείς όρους χρήσης. Στη συνέχεια, τα δεδομένα περνούν σε εταιρείες που τα αναλύουν, φτιάχνουν προφίλ χρηστών και τα μεταπωλούν. Αν και συνήθως χαρακτηρίζονται «ανώνυμα» ή «συγκεντρωτικά», η αλήθεια είναι ότι η διαδρομή ενός ανθρώπου είναι τόσο μοναδική που η ταυτοποίηση είναι εφικτή.
Σύμφωνα με την έρευνα, «το 86% (των 9.976 εφαρμογών Android που αναλύθηκαν) συλλέγουν τουλάχιστον έναν τύπο ευαίσθητων δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των αναγνωριστικών συσκευών και χρηστών, όπως το AAID (Android Advertising ID), το email, καθώς και συντεταγμένες GPS, Wi-Fi και αποτελέσματα σάρωσης Bluetooth». «Το πιο σοβαρό πρόβλημα είναι ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να προσδιοριστούν οι κινήσεις σας και με ποιον είστε», τονίζει ο Narseo Vallina, συν-συγγραφέας της μελέτης και ερευνητής στο Imdea Networks Institute.
Πολιτικές και τεχνικές προεκτάσεις
Η παρακολούθηση τοποθεσίας δεν είναι μόνο τεχνικό ζήτημα, αλλά και πολιτικό. Παρότι ρυθμίσεις όπως το GDPR στην Ευρώπη και ο νόμος CCPA στην Καλιφόρνια θέτουν όρια, οι «γκρίζες ζώνες» παραμένουν. Πολλές εταιρείες ισχυρίζονται ότι τα δεδομένα τοποθεσίας δεν θεωρούνται προσωπικά όταν δεν συνοδεύονται από όνομα. Όμως, σε συνδυασμό με στοιχεία πιστωτικών καρτών, ιστορικό περιήγησης ή δημόσιες αναρτήσεις, η ταυτοποίηση είναι εύκολη.
Δημοσιογραφικές έρευνες έχουν δείξει ότι δεδομένα τοποθεσίας χρησιμοποιήθηκαν για την παρακολούθηση δημοσιογράφων ή πολιτικών αντιπάλων, αλλά και για εμπορικούς σκοπούς, όπως η αξιολόγηση κίνησης σε μια περιοχή ή ακόμη και η εκτίμηση αξίας ακινήτων.
Ημερολόγιο της ζωής μας
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι εμείς οι ίδιοι συχνά δίνουμε τη συγκατάθεσή μας πατώντας ένα απλό «Αποδοχή». Το κάνουμε για να ανοίξει ένας χάρτης ή για να βρούμε ένα εστιατόριο, χωρίς να αντιλαμβανόμαστε ότι παραδίδουμε ένα ημερολόγιο της ζωής μας.
Η τεχνολογία εσωτερικού εντοπισμού δεν πρόκειται να σταματήσει, αντιθέτως θα γίνει ακόμα πιο ακριβής. Η πρόκληση πλέον είναι να βρεθεί η ισορροπία ανάμεσα στη χρησιμότητα και την προστασία της ιδιωτικότητας. Αυτό προϋποθέτει αυστηρότερη νομοθεσία, περισσότερη διαφάνεια από τις εταιρείες, αλλά και ενημέρωση των χρηστών. Μέχρι να γίνει αυτό, το κινητό μας θα συνεχίσει να γνωρίζει – και να αποκαλύπτει – πολύ περισσότερα απ’ όσα φανταζόμαστε.
Πηγή ethnos.gr
Κάντε το πρώτο σχόλιο