«Ο κύκλος μου έκλεισε. Ξεκάθαρα, πεθαίνω. Ο πολεμιστής έχει δικαίωμα στην ξεκούραση».
Μια από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της εποχής μας, ένας άνθρωπος που ενέπνευσε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, με τα λόγια του, αλλά κυρίως με τις πράξεις του, ήρωας σε μια εποχή αντιηρωική, σε μια εποχή που ο θεός είναι το κέρδος και η απληστία, που η αποξένωση και η αδιαφορία, η σκληρότητα και η απαξίωση των ζωών μας κυριαρχεί, δεν είναι πια εδώ. Ο Χοσέ Μουχίκα, ο πρώην πρόεδρος της χώρας, πέθανε λίγο πριν κλείσει τα 90 στο κτήμα όπου κατοικούσε λίγο έξω από το Μοντεβιδέο, την πρωτεύουσα της χώρας που αγάπησε και αγαπήθηκε.
Η εμβληματική προσωπικότητα της Αριστεράς στη Λατινική Αμερική, ο οποίος διετέλεσε Πρόεδρος της Ουρουγουάης από το 2010 έως το 2015, διαγνώστηκε με καρκίνο τον Μάιο του 2024. Τον περασμένο Ιανουάριο αποκάλυψε πως ο καρκίνος είχε εξαπλωθεί και ότι ο γερασμένος οργανισμός του δεν μπορούσε πλέον να ανεχθεί τη θεραπεία. Σε συνέντευξη που παραχώρησε η σύζυγός του και μεταδόθηκε την περασμένη Δευτέρα, η ΛουσίαΤοπολάνσκι ανέφερε πως ο καρκίνος του βρισκόταν πλέον στο «τελικό στάδιο» και ότι ο 89χρονος πρώην πρόεδρος λάμβανε παρηγορητική φροντίδα για την ανακούφιση του πόνου..
Ο Πέπε ήταν ένας εμπνευσμένος άνθρωπος. «Ας επενδύσουμε: πρώτον στην εκπαίδευση, δεύτερον στην εκπαίδευση και τρίτον στην εκπαίδευση. Μόνο ο μορφωμένος λαός κάνει καλύτερες επιλογές στη ζωή και είναι πιο δύσκολο να τον κοροϊδέψουν οι διεφθαρμένοι και οι ψεύτες» έλεγε ο ίδιος θέλοντας να αλλάξει τον κόσμο. «Δεν είμαι ο φτωχός πρόεδρος, όπως με αποκαλούν. Φτωχοί είναι οι άνθρωποι που χρειάζονται πολλά.
Είμαι απλώς ένας ολιγαρκής πρόεδρος.Μου αρέσει να ζω όπως η πλειονότητα της χώρας μου. Πρόκειται για την ίδια πλειονότητα που με εξέλεξε. Και γι’αυτό ταυτίζομαι μαζί της».
Ηθικά, έλεγε πως δεν έχει το δικαίωμα να ζει όπως η μειοψηφία της χώρας του. Έδινε το 90% του μισθού του (κρατούσε 780 δολάρια,όσο ο μέσος μισθός στη χώρα του) σε φιλανθρωπίες και μικρές κοινότητες. Στα χρόνια που κυβέρνησε η φτώχεια από 40% έπεσε στο 10,5%. Η ανεργία από το 19% στο 6,5%, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ έγινε το υψηλότερο στην Λατινική Αμερική, όταν πλουσιότερες γείτονες χώρες όπως η Βραζιλία και η Αργεντινή πτώχευσαν και έμπαιναν στα σαγόνια του ΔΝΤ.
Από αντάρτης, πρόεδρος.
Γεννημένος στο Μοντεβιδέο το 1935, ο Μουχίκα πέρασε μεγάλο μέρος της νεότητάς του δουλεύοντας στην ύπαιθρο. Σύντομα άρχισε να ενδιαφέρεται για κοινωνικά ζητήματα, τα οποία τον οδήγησαν να ασχοληθεί με την πολιτική. Αρχικά εντάχθηκε στο κεντροδεξιό Εθνικό Κόμμα. Η Ουρουγουάη τότε γνώρισε οικονομική άνθηση μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1950, αλλά ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960 με στασιμότητα και ραγδαίο πληθωρισμό που έπληξε περισσότερο τις μεσαίες και κατώτερες τάξεις.
Το 1962, ο ΠέπεΜουχίκα εγκατέλειψε το Εθνικό Κόμμα και προσχώρησε στους Tupamaros, αντάρτικο κίνημα πόλης εμπνευσμένο από την Κουβανική Επανάσταση και τις μαρξιστικές ιδέες..
«Δεν είμαι φτωχός. Φτωχοί είναι αυτοί που χρειάζονται πολλά για να ζήσουν. Εγώ ζω απλά» έλεγε όταν τον ρωτούσαν πως ζει και γιατί δεν μένει στο Προεδρικό Μέγαρο.
Ήταν ένας βαθιά φιλοσοφημένος και βαθιά αριστερός άνθρωπος
Σαν πρόεδρος της χώρας δεν δέχτηκε ποτέ φρουρά, ενώ κατοικία του παρέμενε το μικρό αγρόκτημα του, έξω από το Μοντεβιδέο, όπου ζούσε με τη σύζυγο του,ενώ για αμάξι συνέχισε να οδηγεί ο ίδιος ένα παλιό σκαραβαίο.
Από τα 12 χιλιάρικα μισθό που έπαιρνε ως Πρόεδρος της Ουρουγουάης, κρατούσε τον μισθό ενός μέσου εργαζόμενου και τα άλλα τα έδινε κατευθείαν σε κάποιο ίδρυμα, της υπαίθρου περισσότερο,ή σε συνεταιρισμούς που προσπαθούσαν οι φτωχοί αγρότες να αυτοργανωθούν,ή σε κάποιες οικογένειες που δεν μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα. Πίστευε βαθιά πως κανείς δεν πρέπει να βγαίνει πλούσιος από την πολιτική.
Ο Χοσέ Μουχίκα ήταν μεγάλη μορφή για τον λαό του, αλλά και για τους εχθρούς του αν είχε. Δεν γεννήθηκε όμως μεγάλη μορφή, τον πλάσανε οι συνθήκες της εποχής, οι γονείς του, το περιβάλλον του και οι δυο δρόμοι που πάντα ανοίγονται μπροστά σε όλους μας. Αυτούς που συναντάμε όλοι στη ζωή μας. Από τη μια ο εύκολος δρόμος της τιμής, τουκόπου, της δυσκολίαςκαιαπό την άλλη ο εύκολος δρόμος του βολέματος, του εαυτούλη μας. Ο Πέπεέμαθε από μικρός να διαλέγει τον δύσκολο, τον ανιδιοτελή δρόμο.
Η Ουρουγουάη όπως και όλη η Νότια Αμερική στις δεκαετίες μετά τον πόλεμο έμπλεξε στην τρέλα του περίφημου ψυχρού πολέμου που είχαν οι ΗΠΑ με την τότε ΕΣΣΔκαιφυσικά, κάθε τι μη φασιστικό θεωρούταν από τους Αμερικανούς ύποπτο για κομουνισμό.
Οι ΗΠΑ φύτευαν συνεχώς αμερικανοκίνητες χούντες σε όλη τη Νότια Αμερικήκαιγια να έχουν το κεφάλι τους ήσυχο, αλλάκαιγιατί οι περισσότερες χούντες, έκλεβαν τον πλούτο των χωρών τους για να πλουτίζουν κάποιοι μεγαλοκαρχαρίες
Βέβαια στην Ουρουγουάη δεν είχαν και πολλά μεταλλεύματα να κλέψουν, φύτεψαν χούντα γιατί ήθελαν να ελέγξουν τη χώρα γεωπολιτικά, αλλά και γιατί στην Λατινική Αμερική είχαν μάθει να ξεσηκώνονται, να επαναστατούν για να βρουν το δίκιο τους καιοι ΗΠΑ τους ήθελαν όλους φρόνιμους. Ειδικά την Χιλή και την Κούβα.
Φτωχός και ατίθασος απέναντι στην φτώχια και την αδικία.
Οι γονείς του του Πέπε ήταν φτωχοί αγρότες, αλλά με πολιτική παιδεία και κουλτούρα ενάντια στην αδικία και φυσικά ήταν μέλη της αντίστασης.Ειδικά η μητέρα του ήταν πολύ σπουδαία γυναίκα και ο ίδιος έλεγε «η μητέρα μου ήταν ηρωΐδα. Μόνη της μεγάλωσε δύο παιδιά, δούλευε και μας έμαθε την αξία της απλότητας και της αντίστασης».
Δυστυχώς η Ουρουγουάη ήταν κάτι σαν την Αυστρία της Ευρώπης. Αδιάφορη, χωρίς κάποιο επίσημο προϊόν για εξαγωγή και πλουτισμό, αλλά με τον δήθεν κίνδυνο των κόκκινων. Η αντιπολίτευση γενικά αδρανής και στη χώρα η ανισότητα και η διαφθορά είχαν οδηγήσει τον κόσμο στην ανέχεια. Η κρατική καταστολή ήταν ο μόνος τρόπος για να μην γίνονται φασαρίες. Έτσι οι φτωχοί άνθρωποι, δημιούργησαν το κίνημα Tupamaros, που μεσημερινούς όρους θα το λέγαμε και τρομοκρατική οργάνωση.
Τι κίνημα των Tupamaros ξεκίνησαν ως ακτιβιστές, αλλά γρήγορα όλο αυτό εξελίχθηκε σε αντάρτικο πόλης. Έκανα ληστείες τραπεζών και μετά μοίραζαν τα λεφτά, ληστείες σούπερ μάρκετ και μοίραζαν τα τρόφιμα σε οικογένειες, μέχρι και απαγωγές ανθρώπων που ήταν μπλεγμένοι στα καρτέλ της αγοράς ή των ναρκωτικών. Πολύ ρομαντικό όμως για να κρατήσει πολύ.
Η χούντα έβγαλε τον στρατό, που άρχισε να κυνηγάει τα μέλη και στις αρχές του 1970 τους είχαν συλλάβει σχεδόν όλους. Ακολούθησαν φυλακίσεις, βασανιστήρια, απομόνωση, εκτελέσεις.
Ο ΠέπεΜουχίκασυνελήφθη και αυτός και πέρασε συνολικά 13 χρόνια στη φυλακή εκ των οποίων τα 4 ήταν στην απομόνωση…και πολλές μέρες μέσα σε ένα ξερό πηγάδι. Ο ίδιος περιγράφει εκείνη την περίοδο τραγική, γιατί προσπαθούσε να μην τρελαθεί. Απαγορευόταν να διαβάζει, δεν μιλούσε με κανέναν και ζούσε στο σκοτάδι. «Μιλούσα με τα μυρμήγκια για να μην σαλέψουν τα λογικά του» έλεγε…
Όμως ο λαός δεν τον ξέχασε. Όταν τελικά επέστρεψε στα μέσα του ’80 η δημοκρατία στην πατρίδα του, ήδη ο Μουχίκαήταν για το λαό σύμβολο ηθικής, αντοχής και αξιοπρέπειας. Κι έτσι ακολουθούν πολιτικές εξελίξεις.
Το 1989 δημιουργεί με τους συναγωνιστές του, τους παλιούς αντάρτες του Tupamaros,
ένα αριστερό ριζοσπαστικό κόμμα το MPP, που όμως εντάχτηκε σε έναν ευρύτερο συνασπισμό κομμάτων και έτσι στα 1994 βγαίνει βουλευτής,στα 1999 εκλέγεται γερουσιαστής, από το 2005 έωςτο 2008 αναλαμβάνει Υπουργός Γεωργίας, Κτηνοτροφίας και Αλιείας και ρίχνει όλο του το βάρος στους συνεταιρισμούς και στην κουλτούρα των φτωχών αγροτών που δουλεύουν όλοι μαζί και στα 2009 εκλέγεται Πρόεδρος ολόκληρου του αριστερού συνασπισμούκαι βάζει υποψηφιότητα για Πρόεδρος της χώρας.
Διακηρύττει σε ολόκληρη τη χώρα με το λόγο του, αλλά και τη στάση της ζωής του,
ταπεινότητα και κοινωνική δικαιοσύνη.
Έτσι το 2010 εκλέγεται Πρόεδρος της Ουρουγουάης.
Σκεφτείτε τώρα ένας άπειρα βασανισμένος άνθρωπος, με τσακισμένη υγεία από τις φυλακές και με έναν κόσμο να εξελίσσεται ραγδαία, να αναλαμβάνει πρόεδρος στα 75 του χρόνια!!! την αρχηγία μιας χώρας. Κι όμως ακολούθησε τον κόσμο και την εξέλιξη της προόδου και βοήθησε τη χώρα του να ανατείλει. Πρώτη του δουλειά να βοηθήσει με κοινωνικά προγράμματα και ελαφρύνσεις τους φτωχότερους,να νομιμοποιήσει την άμβλωση και τον γάμο ομοφυλοφίλων ζευγαριών, προστάτεψε τους εργαζόμενους με συμβάσεις και μισθούς και έκανε την Ουρουγουάη την πρώτη χώρα σε ΑΕΠ στην Λατινική Αμερική. Όταν κάποιοι προσπάθησαν να τον κατηγορούσαν για τις προοδευτικές του ιδέες δήλωσε πως «η έκτρωση είναι τόσο παλιά όσο ο κόσμος και ο γάμος μεταξύ ομόφυλων, επίσης. Υπήρχαν μεγάλοι άντρες στην ιστορία που ήταν ομοφυλόφιλοι. Η ομοφυλοφιλία δεν είναι σημείο των μοντέρνων καιρών μας, είναι πολύ πιο παλιά από ότι νομίζουμε.Είναι μία αντικειμενική πραγματικότητα που υπάρχει.Για εμάς, το να μη την νομιμοποιούμε θα ήταν σα να βασανίζουμε άσκοπα αυτούς τους ανθρώπους».
Η μεγάλη του καινοτομία ήταν να νομιμοποιήσει την κάνναβη. Γιατί το έκανε αυτό; Μα
φυσικά για να προστατεύσει το λαό του. Έτσι πάταξε το λαθρεμπόριο και τα καρτέλ των ναρκωτικών, δίνοντας το δικαίωμα να έχει κάποιος στο μπαλκόνι του μέχρι 6 φυτά με κάνναβηή να αγοράζει από φαρμακεία, με ανώτατο όριο 40 γρ./μήνα. Έτσι το ενδιαφέρον χάθηκε εφόσον το προϊόν δεν απέφερε κέρδη. Σκοπός του ήταν να χτυπήσει το οργανωμένο έγκλημα και τα κατάφερε.
Στα χρόνια του,το ποσοστό φτώχειας μειώθηκε, ενώ ο κατώτατος μισθός αυξήθηκε. Το μεγαλύτερο του έργο όμως θα είναι πάντα οι συνεταιρισμοί και τα συνδικάτα που κατάφερε να μπολιάσει με αυτό τους φτωχούς εργάτες και αγρότες.
Το 2015 εκλέχθηκε γερουσιαστής, αλλά το 2018 ανακοίνωσε παραίτηση από τη Γερουσία για λόγους υγείας και ηλικίαςσε μια συγκλονιστική ανθρώπινη ομιλία του στο κοινοβούλιο.
«Φεύγω, γιατί με κουράζει η πολιτική, αλλά όχι ο αγώνας. Όσο ζω, θα παλεύω» δήλωσε.
Ο Χοσέ Μουχίκα, έφυγε από τη ζωή αφήνοντας μια κληρονομιά πολύ βαριά για την ανθρωπότητα και ακόμα πιο βαριά για την αριστερά, όχι της καρέκλας και της βόλεψης
αλλά του αγώνα για τον φτωχό και τον αδικημένο. Τα τελευταία του χρόνια είχε μαζί του πάντα, κάτι σα μασκότ, το τρίποδο σκυλάκι του, την “Μανουέλα” που ο Μουχίκα, την έκανε σύμβολο και την έφερνε παράδειγμαφιλίας, απλότητας, αντοχής και αποδοχής του διαφορετικού. Η σκυλίτσα έγινε μύθος για τα ΜΜΕ της Ουρουγουάης και όταν πέθανε,
ενώόλοι οι δημοσιογράφοι το είχαν ρίξει στο μελόδραμα και περίμεναν κάτι ανάλογο και από τον Πρόεδρο. Αυτός όμως είπε μόνο πως η σκυλίτσα του ήταν η φίλη του και πως οι φίλοι δεν πεθαίνουν ποτέ. Ζούνε στην καρδιά μας.
Αυτός ήταν ο Πέπε. Γι’ αυτό και γι’ άλλα τόσα αγαπήθηκε. Ένας σπουδαίος άνθρωπος. Τόσο σπουδαίος που ήταν οικείος. Τόσο οικείος που ήταν απλός. Τόσο απλός που ήταν καλός. Τόσο καλός που ήθελε να θαφτεί πλάι στην ανάπηρη σκυλίτσα του. Αυτό ήταν ο Χοσέ Μουχίκα . Ένας φίλος για όλους. Και οι φίλοι δεν πεθαίνουν. Μένουν στην καρδιά.
JoséMujica, ο θρυλικός Ελ Πέπε. Πρώην πρόεδρος της Ουρουγουάης (1935-2025)
Κάντε το πρώτο σχόλιο