Ο Γιώργος Τσακίρης είναι ένας σημαντικός άνθρωπος της Τέχνης με πλούσιο έργο τόσο διδακτικό όσο και καλλιτεχνικό. Ξεκίνησε να μαθαίνει ηλεκτρονικά, αλλά έφτασε τελικά να σπουδάζει ζωγραφική και χαρακτική στην Σχολή Καλών Τεχνών της Φλωρεντίας. Σε ηλικία 40 ετών εκλέχθηκε καθηγητής στην Σχολή Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. και θεωρεί πως από τότε τα πράγματα έγιναν πιο εύκολα για την μετέπειτα πορεία του. Στο ενεργητικό του έχει 40 ατομικές εκθέσεις και πάνω από 200 συμμετοχές σε ομαδικές εκθέσεις.
Γεννήθηκε στο Αχλαδοχώρι Γιαννιτσών που εξακολουθεί να αγαπά το 1955. Όταν δεν βρίσκεται λόγω υποχρεώσεων Θεσσαλονίκη, Αθήνα ή σε εκθέσεις του στο εξωτερικό, τον κερδίζει η φύση του όρους Πάικου. Έργα του πέρα από την Ελλάδα, έχουν παρουσιαστεί σχεδόν σε όλη την Ευρώπη. Εκπροσώπησε τη χώρα μας στις Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας, της Κολονίας και των Σκοπίων και στις Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης Βαϊμάρη, Πράγα και Ελσίνκι.
Από το 1997 καθηγητής και από το 2023 ομότιμος καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ.
Η συζήτηση μαζί του ξεχωριστή και συνάμα ανθρώπινη…
Παρακολουθεί μετά μανίας κινηματογράφο, ειδικά σκανδιναβικό, ισπανικό και ιρανικό, ενώ αγαπημένη του ταινία είναι «Ο Κοκκινογένης» του Κουροσάβα. Καημός του είναι που δεν έμαθε ένα μουσικό όργανο, γιατί στην μουσική ακούει τα πάντα. «Η αισθητική του ωραίου ή άσχημου είναι έννοιες ευμετάβλητες» μας λέει… «Η εποχή, η κουλτούρα, η παιδεία, επηρεάζουν πολύ το αποτέλεσμα που θα προκύψει».
ΕΡΩΤ. Πότε κατάλαβες ότι θέλεις να ασχοληθείς με την ζωγραφική και ποιες δυσκολίες συνάντησες σε αυτή την πορεία των χρόνων;
ΑΠΑΝΤ. Ήρθα από το χωριό στα Γιαννιτσά όταν τελείωνα το δημοτικό. Αυτή η χρονιά ήταν δύσκολη και μοναχική. Μόνη διέξοδος η ζωγραφική. Έπιαναν τα χέρια μου και από την άλλη όταν ζωγραφίζεις δεν θέλεις παρέα. Εκείνα τα χρόνια τα σαββατοκύριακα περισσότερο σπίτι. Η ζωγραφική έγινε αποκούμπι. Οφείλω πολλά στους γονείς μου που με άφησαν να επιλέξω τις σπουδές μου. Στην Φλωρεντία διδάσκομαι ότι πρέπει να δουλεύω πολλές ώρες και να σχεδιάζω αυτό που σκέφτομαι. Η πρώτη ατομική μου έκθεση είναι στα 19 μου χρόνια. Παρά τις λίγες γνωριμίες τότε, παραμένω στην Ιταλία, κάνω ατομικές και συμμετέχω σε ομαδικές εκθέσεις, γεμίζοντας έτσι το βιογραφικό μου. Αυτά που φτιάχνω εκπλήσσουν και η γνωριμία με επιμελητές και κριτικούς Τέχνης με ενθαρρύνουν. Συνεργάζομαι έτσι στην Ελλάδα με σημαντικές γκαλερί και όταν διορίζομαι στην εκπαίδευση γίνομαι χορηγός της ζωγραφικής μου. Όλα έγιναν πιο εύκολα όταν εκλέχθηκα καθηγητής στην Σχολή Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ.
Φρόντισα όμως μέσα σε όλη αυτή την πορεία να μην ξεχάσω τις ρίζες μου.
ΕΡΩΤ. Τι επιλέγεις συνήθως ως πηγή έμπνευσης για τη θεματολογία των έργων σου; Ξεκινάς με βάση κάποιο σχέδιο δηλαδή, έχεις τον τίτλο στο μυαλό σου από πριν; Και πώς ήρθε η γλυπτική και η δημιουργία έργων με διάφορα υλικά;
ΑΠΑΝΤ. Ζωγραφίζω ακριβώς 50 χρόνια… Αντέγραψα πολλούς και λέρωσα με χρώματα την εγκυκλοπαίδεια στο σπίτι για να κλέψω θέματα. Γνώρισα ανθρώπους που μου άνοιξαν δρόμους. Ευτυχώς για μένα βρέθηκα στην Ιταλία πριν το 1980 όταν η ArtePoveraήταν σε πρώτο πλάνο. Έτσι προσπέρασα τον Ελ Γκρέκο, τον Τσαρούχη και τον Σπυρόπουλο που προσπαθούσα τότε να αντιγράψω. Άρχισα να επισκέπτομαι μουσεία. Αν και μεγάλωσα στη φύση και κοντά στην αγροτιά, όταν είδα πρώτη φορά κινητική γλυπτική στην έκθεση του Κάλντερ έπαθα το πρώτο σοκ. Τι δουλειά έχουν με την τέχνη οι κρεμασμένοι τενεκέδες… Είδα τα τσουβάλια του AlbertoBuriκαι τα Άλογα του Γιάννη Κουνέλη.
Μέχρι σήμερα η φύση και τα δέντρα στο χωριό είναι η καθημερινότητά μου. Αυτό λοιπόν που ζω από το 1980 που έχω το βασικό μου εργαστήριο στον τόπο μου, γίνεται αντικείμενο στην τέχνη μου. Σφηκοφωλιές, μπαχτσέδες, βάτραχοι σε χειμερία νάρκη, σκόροι και σαράκι γίνονται θέματα. Τα έργα αυτά, μνημειακών συνήθως διαστάσεων παίρνουν θέση μέσα σε γκαλερί, μουσεία, πινακοθήκες, δημόσιους χώρους.
ΕΡΩΤ. Αρκούν οι ακαδημαϊκές γνώσεις και το ταλέντο για να επιβιώσει ένας ζωγράφος ή γλύπτης σήμερα στη χώρα μας;
ΑΠΑΝΤ. Οι ακαδημαϊκές γνώσεις σου παρέχουν τα τυπικά προσόντα ώστε να διεκδικήσεις μια θέση για το μεροκάματο. Το ταλέντο πρέπει να πω, πως δεν το πολυπιστεύω. Στη θέση του θα βάλω την παιδεία, την επιμονή, τον μόχθο και φυσικά την υπομονή για να διαχειριστείς αυτό που σε ενδιαφέρει. Οι εικαστικές τέχνες είναι μοναχικές. Δουλεύεις κλεισμένος στο εργαστήριο, παράγεις έργο, το δομείς και το αποδομείς ξανά και ξανά και αν σε καλύπτει στο τέλος το βγάζεις στην αγορά. Δυστυχώς στην Ελλάδα οι συλλέκτες είναι ελάχιστοι, αυτοί που αγόραζαν ένα έργο τέχνης για να διακοσμήσουν το σπίτι τους δεν υπάρχουν. Γκαλερί ελάχιστες μόνε σε μεγάλες πόλεις. Οι δήμοι δυστυχώς αδιάφοροι στο να δημιουργήσουν δημοτικές πινακοθήκες, κάτι που θα βοηθούσε και στην καλλιέργεια της αισθητικής των πολιτών. Το παρήγορο είναι πως τα καλλιτεχνικά μαθήματα που μπήκαν στην πρωτοβάθμια, έδωσαν δουλειά σε εκατοντάδες πτυχιούχους των Σχολών Καλών Τεχνών. Δεν είναι όμως ο στόχος να γίνουν όλοι δάσκαλοι. Ο καλλιτέχνης πρέπει να ζει από τη δουλειά του.
ΕΡΩΤ. Πόλεμος, μεταναστευτικό, φυσικές καταστροφές, έρχονται να μας θυμίσουν την ανάγκη διαφύλαξης όσων θεωρούμε δεδομένα στον πλανήτη. Πιστεύεις πως ο καλλιτέχνης οφείλει μέσω των έργων του να παίρνει θέση απέναντι στις αδικίες σε βάρος των ανθρώπων και της φύσης;
ΑΠΑΝΤ. Ο καλλιτέχνης επιβάλλεται να είναι κοινωνικό ον, δεν μπορεί να είναι κλεισμένος στο καβούκι του και να πολεμά με τους δαίμονές του. Τα έργα που έμειναν στην ιστορία είναι αυτά που έχουν αναφορά σε γεγονότα της εποχής. Η τέχνη είναι μάρτυρας ιστορίας, είναι αυτή που γράφει την ιστορία. Αν οι δεινόσαυροι έκαναν τέχνη θα ξέραμε περισσότερα γι’ αυτούς. Πρέπει να έχουμε θέση για αυτά που γίνονται γύρω μας. Δεν γουστάρω τον σαχλαμάρα, τον όλα είναι μια χαρά, ούτε τον υπηρέτη καλλιτέχνη μόνο της αισθητικής. Εκτιμώ τον βιωματικό καλλιτέχνη, αυτόν που με το έργο του θα προβληματίσει, θα θέσει ερωτήματα. Ο Γάλλος ζωγράφος, γλύπτης και χαράκτης του 19ου αιώνα ΈνιγκαρΝτεγκά έλεγε «τέχνη δεν είναι μόνο αυτό που βλέπεις, αλλά αυτό που κάνεις τους άλλους να δουν».
ΕΡΩΤ. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές ως προς την προσέγγιση και διδασκαλία της Τέχνης, μεταξύ Ελλάδας και άλλων χωρών (Ευρώπης, Ρωσίας, Αμερικής) με βάση και όλα αυτά που γίνονται σήμερα απέναντι στους σπουδαστές καλλιτεχνικών σχολών;
ΑΠΑΝΤ. Αγαπητή μου Άννα Μαρία, σπούδασα τέχνη στην Ιταλία. Το 1980 και πιο παλιά οι μαθητές έμπαιναν από τα Καλλιτεχνικά λύκεια χωρίς εξετάσεις στην Καλών Τεχνών. Στην Ελλάδα έχουμε καλλιτεχνικά γυμνάσια αλλά όχι αντίστοιχα λύκεια. Το μάθημα της Τέχνης δυστυχώς δεν υπάρχει… Για να δώσεις εξετάσεις όμως στην Καλών Τεχνών ή στην Αρχιτεκτονική, σου ζητούν να εξεταστείς στο ελεύθερο και γραμμικό σχέδιο. Τα παιδιά αναγκάζονται να παρακολουθούν μαθήματα σε φροντιστήρια και το κόστος προετοιμασίας είναι μεγάλο. Γι’ αυτό και οι υποψήφιοι λιγότεροι. Προσωπικά έχοντας περάσει από όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, έχω την άποψη ότι όποια σπουδή υπάρχει μεταξύ Λυκείου και Πανεπιστημίου πρέπει να της δοθεί η ανάλογη αξία και με βάση αυτά τα προσόντα να αξιολογούνται και όχι γιατί έχουμε μπάρμπα. Στην Τέχνη τα ουσιαστικά προσόντα πολλές φορές είναι σημαντικότερα των τυπικών. Έχω ζήσει να γίνονται καθηγητές στις Σχολές Καλών Τεχνών, άνθρωποι της τέχνης χωρίς ανάλογο πτυχίο, αλλά με αξιόλογο ερευνητικό έργο.
ΕΡΩΤ. Παραμένεις θαυμαστής των μεγάλων δασκάλων; Θεωρείς πως οι νέοι εικαστικοί θα πρέπει να ανατρέχουν στο έργο τους; Ορίζεται κάπως η Ιστορία της ζωγραφικής;
ΑΠΑΝΤ. Σίγουρα οι προηγούμενοι σου ανοίγουν τον δρόμο, σου δίνουν φτερά, αν θέλει φυσικά να πετάξεις. Ειδικά ο 20ος αιώνας μέσα από τα κινήματα τέχνης που ήταν πολλά (Ντα-Ντα, Ποπ Αρτ, Γεωμετρική, Έτοιμο Αντικείμενο, Κακή τέχνη) βοήθησαν τους νεότερους να δουλέψουν πιο εύκολα σε όλα. Στην ζωγραφική, τη γλυπτική, τη φωτογραφία, τη χαρακτική κ.α. Περπατάς πάνω στους παλαιότερους και ανακαλύπτεις τους δικούς σου τρόπους έκφρασης. Καλλιτέχνες όπως ο Ντισάν, Μάλεβιτς, Φοντάνα, Μπούρι, Κουνέλης, Τάκης, Κουροσάβα και πολλοί άλλοι στον 20ο αιώνα, έδειξαν δρόμους μέσα από τους οποίους ο νέος καλλιτέχνης αφήνει στην άκρη την ψυχρή δεξιοτεχνία και γίνεται επιδραστικός. Τον απασχολεί το περιβάλλον, οι κατατρεγμένοι, οι καταπιεσμένοι, το περιθώριο. Αυτό που είπαμε και πιο πριν… Η τέχνη οφείλει να αναδεικνύει και τα άσχημα και τον πόνο και την θλίψη, επιβάλλεται να μην σιωπά. Η Ιστορία της Τέχνης γράφεται όταν ο καλλιτέχνης γίνεται διαχρονικός και η μελέτη του σου δίνει απαντήσεις, ώστε μέσα από το έργο σου να θέσεις κι εσύ νέα ερωτήματα.
ΕΡΩΤ. Στην σύγχρονη τέχνη έχουμε δει να λατρεύεται το υποκείμενο στοιχείο και ίσως να γίνεται αυτοσκοπός. Όλο και περισσότεροι καλλιτέχνες θέλουν να αποκοπούν από τη ρίζα. Βλέπεις να παγιώνεται αυτή η συνθήκη;
ΑΠΑΝΤ. Συνέβαινε και παλαιότερα. Σε άλλες εποχές οι καλλιτέχνες ζούσαν στις αυλές βασιλιάδων και πλουσίων και οι μαικύνες τους παρείχαν προστασία. Σε όλες τις εκφάνσεις της τέχνης. Η καλλιτεχνική ποιότητα και αξία μετριέται δυστυχώς ανάλογα τις περισσότερες φορές με την χρηματιστηριακή αξία. Το έργο αξιώνεται όταν εκτίθεται σε μουσείο ή επώνυμη γκαλερί, όταν γράψει γι’ αυτός κάποιος σημαντικός κρητικός τέχνης, ή όταν το αγοράσει ένας μεγάλος συλλέκτης. Αν με το έργο του ο καλλιτέχνης δε γίνει κοινωνός με το κοινό, κάποια στιγμή θα σταματήσει να δουλεύει. Για να γίνει αποδεκτός θα πρέπει να είναι συστημικός και να αποδεχτεί ότι «το αγώγι ξυπνά τον αγωγιάτη»…
ΕΡΩΤ. Τι ετοιμάζεις αυτή την εποχή; Βρίσκεσαι μπροστά σε μια προοπτική έκθεσης;
ΑΠΑΝΤ. Αυτή την περίοδο συμμετέχω με την Γκαλερί Roma στην Αθήνα, στην έκθεση με τίτλο «Δρόμοι σύνθεσης», όπως και στα δυο Μουσεία του Momusστο πλαίσιο της Μπιενάλε, στην Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα. Ζω μεταξύ πρωτεύουσας λοιπόν και Θεσσαλονίκης, αλλά και του εργαστηρίου μου στο Αχλαδοχώρι, δουλεύοντας για τις ατομικές μου εκθέσεις που θα γίνουν μέσα στο 2023 στην Αθήνα και στην Θεσσαλονίκη. Ανάλογα ετοιμάζω τη δουλειά μου για συμμετοχές σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Κάντε το πρώτο σχόλιο